✍️ دکتر علی‌رضا آزاد
هیأت علمی الهیات دانشگاه فردوسی مشهد
حجاب و بدحجابی هر دو در طول تاریخ، به شکل‌های گوناگون وجود داشت. خداوند در ۵ آیه قرآن دستور به رعایت حجاب داده است و در بیش از ۱۰۰ حدیث، حجاب شرعی تعریف و به رعایت آن توصیه و بدحجابی تقبیح و احکام حجاب از سوی فقیهان بیان شده است.
هر چند که حجاب، واجب شرعی است اما آیا در متون دینی و سیره اصحاب و ائمه اطهار(ع)، برخورد حقوقی، قهری و خشونت‌بار با بدحجاب جهت اجرای این واجب الهی، مجاز دانسته شده است؟ آیا فقها تا کنون بدحجابی را مشمول یکی از انواع مجازات‌های شرعی حد و تعزیر و دیه و قصاص دانسته و کیفرهایی نظیر تازیانه، جریمه نقدی، زندان و… برای بدحجاب، تعیین کرده‌اند؟
▪️اگر کسی یک آیه یا حدیث صحیح بیاورد که نصاً (و نه اصطیاداً) نشان دهد پیامبران و امامان برخورد خشن و پرخاش‌گرانه با بدحجابان را روا داشته‌اند و یا کسی را به خاطر بدحجابی، مجازات حقوقی کرده‌اند یا خودشان و اصحاب نزدیک‌شان برخورد فیزیکی و رفتار خشونت‌باری با بدحجابان داشته‌اند یا حقوق بدحجاب را از بیت المال قطع کرده و یا کسی را به خاطر فقدان پوشش کامل از حقوق اولیه‌اش محروم ساخته یا به حضور نپذیرفته باشند، لطفاً به من اطلاع دهد تا به ازای هر مورد، یک سکه بهار آزادی تقدیم کنم.
▪️اگر کسی یک حکم یا فتوای صریح (تا پیش از انقلاب) بیاورد که نشان دهد استنباط یکی از فقهای طراز اول و علمای بزرگ گذشته، از مجموع آیات و روایات حجاب و سیره ۲۵۰ ساله ائمه اطهار این بوده باشد که حد و تعزیری (نظیر: تازیانه، جریمه نقدی، زندان و…) بر بدحجابی قرار داده یا جاری کرده باشد، لطفاً همراه با سند ذکر کند تا به ازای هر مورد یک سکه پارسیان تقدیم نمایم.
سخن پیامبر اکرم(ص) به عایشه و سوده و نیز توصیه به عمرو بن حزم و نیز سخن امام علی(ع) به مردم عراق و ماجرای اسماء خواهر زن پیامبر و قضیه اسماء بنت مرثد در نخلستان و… نشان می‌دهد که بدحجابی در آن زمان هم وجود داشت و توجه حاکمان دینی به فرهنگ سازی حجاب، نیز ضروری است. اما هرگز از آن روایات، جواز برخورد حقوقی یا رفتار خشونت‌آمیز با بدحجابان استنباط نمی‌شود.
روش دین‌داران حقیقی در ترویج و صیانت از حجاب، همواره ارشاد و توصیه و تذکر و تشویق و توبیخ کلامی و ارائه الگوی عملی و زدودن موانع ذهنی و روانی و ارائه ادله برهانی و اقناعی جهت فرهنگ‌سازی حجاب با نظر به اقتضائات عصری و هنجارهای اجتماعی با محوریت عفاف و پرهیز از ستیزه‌جویی و خشونت‌ورزی با بدحجابان بود.
استنباط فقیهان بزرگوار ما نیز در طول تاریخ تمدن اسلام، آن بود که با توسری نمی‌توان به روسری رسید. علمای سلف برخلاف برخی روحانیون بعد از انقلاب (بانیان ماده ۶۳۸ قانون مجازات اسلامی)، از ادله‌ای مانند تجمیع ظنون و روایات من تعدّی و اصابه القاذورات و… جواز مجازات حقوقی بدحجاب را استنباط نکردند لذا اغلب بر این باور بودند که انکار حجاب، حداکثر انکار یکی از واجبات دینی است و نه انکار “ضروری دین”. (برخی عدم ذکر مجازات اخروی و دنیوی برای بدحجابان در آیات و ذکر مجازات اخروی بدون بیان مجازات دنیوی در روایات را شاهدی بر این مدعا دانسته‌اند.)
آنانی که به برخورد قهری و تحکمّی در ترویج احکام دینی عادت کرده‌اند، اگر نتوانستند به دو تحدّی بالا پاسخ دهند، لطفاً در میل‌شان به خشونت‌ورزی دینی و برخورد حقوقی در ترویج آموزه‌های شرعی تجدید نظر کنند و در ترویج واجبات الهی، بجای برخورد سیاسی، به روش الهی عمل نمایند تا نتیجه معکوس نگیرند و مردم را به دین خدا بدبین نکنند و عِرض خود نبرند و زحمت ما ندارند.
فَإِنْ لَمْ تَفْعَلُوا وَلَنْ تَفْعَلُوا فَاتَّقُوا النَّارَ الَّتِي وَقُودُهَا النَّاسُ وَالْحِجَارَةُ: و اگر این کار را نکردید و هرگز نتوانید کرد پس بپرهیزید از آتشی که هیزم آن مردم بدکار و سنگ‌های خارا است.
